مراسم فرهنگستان علوم ۱۳۹۳
آیین ویژه «روز جهانی آینده» پیش از ظهر یکشنبه ۱۰ اسفند‌ماه با سخنرانی دکتر رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم و دکتر سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری در فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران برگزار شد.
در این نشست همچنین دکتر عبدالرحیم گواهی، رئیس گروه مطالعات آینده‌نگری فرهنگستان علوم، دکتر محسن بهرامی، دکتر سعید خزائی، دکتر رضا مکنون، دکتر رویا طباطبایی یزدی، دکتر غلامعلی منتظر، دکتر الیهان و بایزید مردوخی از اعضای شورای گروه مطالعات آینده‌نگری فرهنگستان علوم به سخنرانی پرداختند.
لزوم نگاه جدی به روز جهانی آینده
به گزارش ایبنا، در ابتدای این آیین، دکتر گواهی، رئیس گروه مطالعات آینده‌نگری فرهنگستان علوم با اشاره به لزوم ایجاد دبیرخانه‌ای دائمی برای توجه به آینده‌نگری و آینده‌پژوهی در محل فرهنگستان علوم گفت: با توجه به کمبود زمان، تصمیم گرفتیم تا مراسم تجلیل از پژوهشگران و مقالات و کتاب‌های برتر و نیز معرفی کتاب آینده‌پژوهی، در ۱۰ اسفند سال آینده برگزار شود.
وی افزود: باید به روز جهانی آینده مانند روز مهندسی نگاه جدی داشت تا مشوقی برای آینده‌نگری در میان تمام اقشار جامعه باشد و برای رسیدن به این مهم از تمامی قوا، نهادها و انجمن‌ها برای حضور در این نشست دعوت کردیم.
گوهی ادامه داد: از تمامی حاضران در این جلسه دعوت می‌کنم تا ارتباط خود را با انجمن مطالعات آینده‌نگری افزایش دهند و فعالیت‌ها و مطالب خود را برای ما ارسال کنند.
ما به آینده‌نگری علمی نیاز داریم
دکتر رضا داوری اردکانی، رئیس فرهنگستان علوم، سخنران بعدی این نشست بود که در ادامه سخنان دکتر گواهی درباره روز جهانی آینده گفت: درباره فلسفه و آینده‌نگری باید بگویم که ما به آینده‌نگری علمی نیاز داریم. این آینده‌نگری علمی مقدمات و شرایطی دارد و می‌توان گفت نویسندگان و شاعران در این زمینه کارهایی کرده‌اند.
وی اظهار کرد: آدمیان همیشه آینده‌نگر بوده‌اند، چراکه تنها موجودی که آینده و زمان را درک می‌کند انسان است. آینده‌نگری قدیم با آینده‌نگری کنونی متفاوت است. تا حدود ۱۰۰ سال پیش آینده‌نگری برای کنترل، نظارت، بشارت و انزار نبود اما در زمان حال، آینده‌نگری به منظور تغییر رخ می‌دهد.
رئیس فرهنگستان علوم ادامه داد: زمان خطی که می‌شناسیم، از نقطه‌ای شروع می‌شود و تا بازه مشخص یا بی‌نهایت پیش می‌رود. آینده پیش روی ما قرار دارد. ما دو آینده‌نگری می‌توانیم داشته باشیم. در گذشته علم آینده‌نگری وجود نداشت و تنها آینده‌نگران وجود داشتند. در آن دوران پیش‌بینی، پیشگویی، فال وجود داشت اما طرح آینده متعلق به زمان حال است.
علم و فناوری در هر جامعه‌ای جایگاه خاص خود را دارد
داوری اردکانی افزود: از حدود ۶۰ سال پیش علم آینده‌نگری با ترجمه یک کتاب در این زمینه وارد ایران شد و در رشته‌هایی از جمله علوم اجتماعی و علوم رفتاری به تدریج رشد کرد. علمی را می‌آموزیم که از جان ما جداست؛ می‌آموزیم، بلدیم، تعریف می‌کنیم اما آینده‌نگر نیستیم.
وی گفت: برای توجه به مقوله آینده‌نگری لازم است که قدری از آرامش دور شویم. علوم انسانی با نگاهی به گذشته و آینده، به‌صورت سربسته به چه باید کردها نظارت می‌کند و در این مبحث از اهمیت بالایی برخوردار است. کار آینده‌نگری را باید با نگرشی جامع ادامه داد. علم و فناوری در هر جامعه‌ای جایگاه خاص خود را دارد و آن را باید در جایگاه خود قرار داد تا بتوان برای رسیدن به توسعه پایدار گام برداشت.
در حوزه پژوهش کاری انجام نمی‌شود
دکتر سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس‌جمهوری از دیگر سخنرانان این نشست بود که در ادامه سخنان داوری اردکانی اظهار کرد: آینده و گذشته مفاهیم انتزاعی هستند. باید از گذشته عبرت گرفت و درباره آن بحث و پژوهش انجام داد.
وی افزود: بزرگترین مشکل کشور بحث فرهنگی است. باید بدانیم برداشت ما از علم، پژوهش، فناوری و فرهنگ چیست. متأسفانه نفت ما را معتاد کرده است. ما دولتی داریم که بیش از ۸۰ درصد بودجه‌اش را بودجه جاری تشکیل داده است.
ستاری گفت: در حوزه پژوهش کاری انجام نمی‌شود. این فرهنگ نفتی همه جا وجود دارد. ما باید به این مبحث توجه کنیم که کجا را اشتباه رفته‌ایم؟ از نخستین روز، پژوهشکده‌ها با هدف مقدسی ایجاد شد، اما اهداف آن به مرور زمان تغییر کرد و حالا باید بنگریم که به کجا رسیده‌ایم.
امضای تفاهم‌نامه بین معاونت علمی و فناوری و فرهنگستان علوم
در این آیین، تفاهم‌نامه‌ای بین معاونت علمی و فناوری و رئیس فرهنگستان علوم امضا و پیام مدیر پروژه هزاره سازمان ملل درباره روز جهانی آینده از سوی دکتر گلن (وبینار) قرائت شد. برگزاری میزگردی با عنوان «بررسی وضع آینده‌نگری در ایران» با حضور دکتر محسن بهرامی، دکتر سعید خزائی، دکتر رضا مکنون، دکتر رویا طباطبایی یزدی، دکتر غلامعلی منتظر، دکتر الیهان و بایزید مردوخی از اعضای شورای گروه مطالعات آینده‌نگری فرهنگستان علوم دیگر برنامه این آیین بود.